حقوق کودکان در افغانستان
نویسنده: سارا شریفی
کودک به عنوان یک انسان از زمان تولد دارای مجموعه‌ای از حقوق و امتیازاتی است که باید از سوی والدین و بزرگ‌سالان به طور کامل و جدی رعایت و احترام گذاشته شود. کودکان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه هستند و قادر به دفاع از حقوق خود نمی‌باشند. از این رو، در اکثر کشورها از جمله افغانستان، حقوق کودکان به طور گسترده‌ای نقض می‌شود. نمود نقض حقوق کودکان متأسفانه در کشورهای فقیر و در حال توسعه بیشتر است، و علاوه بر این، بسیاری از کودکان از حقوق اساسی خود محروم هستند
چالش‌های اصلی کودکان در افغانستان شامل: کودکان کار، ازدواج کودکان، دسترسی نداشتن به آموزش، نداشتن بهداشت و تغذیه سالم و خدمات درمانی است که کودکان افغانستان با آنها مواجه بوده و در جامعه با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند
به گزارش سازمان حقوق بشری (رو اداری)، در حال حاضر هیچ قانونی برای منع و جرم‌انگاری نقض حقوق اساسی کودکان وجود ندارد. این وضعیت باعث افزایش موارد نقض حقوق کودکان از جمله ازدواج‌های اجباری و زودهنگام، آزار جنسی و انواع دیگر خشونت و بدرفتاری‌ها در برابر کودکان در افغانستان می‌شود. بر اساس گزارشی که از صدای آمریکا منتشر شده است، طبق کنوانسیون بین‌المللی حقوق بشر، باید حقوق کودکان رعایت شود. گزارش‌های دریافتی از صدای آمریکا حاکی از آن است که به دلیل نبود ساختارهای حقوقی بازدارنده و حمایت، نقض حقوق اساسی کودکان از جمله ازدواج‌های اجباری و زودهنگام، اقدام به خودکشی، آزار جنسی و دیگر خشونت‌ها و بدرفتاری‌ها در بخش‌های مختلف کشور افزایش یافته است
از سوی دیگر، گزارشی از رادیو آزادی نشان می‌دهد که نقض حقوق اساسی و مدنی کودکان در افغانستان افزایش یافته است
شهزاده اکبر، رئیس سابق کمیسیون مستقل حقوق بشر در جمهوری افغانستان و مسئول سازمان حقوق بشری رو اداری، گفته است که نه تنها مکانیزم‌ها و قوانین حمایتی وجود ندارد، بلکه نهادهایی که در بخش حمایت از کودکان کار می‌کردند نیز غایب هستند. بانو اکبر به رادیو آزادی گفت: “میزان آسیب‌پذیری کودکان، به ویژه کودکانی که مورد خشونت قرار می‌گیرند یا سوءاستفاده جنسی می‌شوند، افزایش یافته است. معمولاً کودکان پسر بین 14 تا 18 سال توسط افراد سرمایه‌دار و زورمند به عنوان راننده، خدمتکار و حتی نگهبان استخدام می‌شوند که این خود نقض حقوق کودکان است
یکی از اساسی‌ترین مشکلات کودکان در افغانستان، کودکان خیابانی و کودکان کارگر هستند که از حقوق ابتدایی خود مانند: آموزش، غذا و تغذیه درست، لباس، بازی کودکانه و دیگر امکانات اولیه محروم هستند. بر اساس اطلاعات موجود، افغانستان اولین کشوری است که تعداد زیادی از کودکان آن از حقوق خود محروم هستند. این کودکان به دلیل فقر شدید و یتیم بودن، گاهی مجبور می‌شوند برای رفع نیازهای اولیه خود و به دست آوردن پول، دست به کارهای نادرست بزنند که این امر زندگی خود، خانواده و جامعه را به تباهی می‌کشاند
منیژه، بیوه‌زنی که چهار فرزند، یک پسر و سه دختر دارد، می‌گوید: “بعد از تحولی که در زندگی‌ام پیش آمد و شغل آشپزی در یک مکتب خصوصی را از دست دادم، برای تأمین زندگی، پسر ده‌ساله‌ام که علاقه زیادی به درس خواندن داشت، دیگر به مکتب نمی‌رود و برای تأمین هزینه‌های زندگی، بوت‌پالشی می‌کند. آرزوهایش محدود به همین بوت‌پالشی شده است.” همچنین منیژه دختر 14 ساله‌اش، مروه را به ازدواج یک پسر 28 ساله درآورده است. منیژه می‌افزاید که دخترش سه بار اقدام به خودکشی کرده است و دلیل این اقدام، ازدواج اجباری و اختلاف سنی 14 ساله با شوهرش بوده است. این نمونه‌ای از سرنوشت کودکانی است که از حقوق کودکانه خود محروم هستند و به دلیل فقر و ناتوانی مجبور به فدا کردن آرزوها و حقوق خود می‌شوند
افغانستان جامعه‌ای است که در برابر هر عمل بد و نادرست کودکان، به شکل خشونت‌آمیز با لت و کوب رفتار می‌کند. در حالی که این روش، نادرست‌ترین و جاهلانه‌ترین روش برای اصلاح کودکان است. برای تربیت درست و ساختن شخصیت صحیح برای کودکان باید به حقوق آنها احترام گذاشته شود. خانواده‌ها و دولت موظف هستند امکانات صحیح و کافی را برای کودکان فراهم کنند و باید در جامعه قانونی مشخص برای آگاه‌سازی و دفاع از حقوق کودکان وجود داشته باشد. کودکان آینده‌سازان یک ملت و جامعه هستند و از جایگاه و ارزش بالایی در هر کشور برخوردارند
برای رسیدن به یک جامعه سالم، مترقی و شکوفا، دولت‌ها و والدین مسئولیت دارند که از کودکان حمایت کرده و مراقبت‌های لازم را انجام دهند. حقوق اساسی کودکان که دولت‌ها، والدین و تمام اعضای جامعه موظف به رعایت آن هستند، شامل: حق داشتن نام نیکو، حق تغذیه مناسب و سالم، حق آموزش و تحصیل، حق تفریح و سرگرمی، حق حضانت، حق زندگی، حق ابراز نظر، حق احترام و حق رسیدن به اهداف و آرزوهای خود است. این حقوق باید از طرف مسئولین برای کودکان تأمین و مهیا شود
