رفتار درست با کودکان در خانواده و تأثیر آن بر رشد روانی و اجتماعی آنها
گزارشگر :آمنه عزیزی
در دنیای امروز، تربیت درست کودکان در خانه و خانواده نقش کلیدی در شکل‌گیری شخصیت آنها و ارتباطشان با جامعه دارد. رفتار صحیح و توجه به نیازهای عاطفی، اجتماعی و فکری کودک می‌تواند به رشد و سلامت روانی آنها کمک کند. همچنین، رفتار مناسب یکی از اصول مهم در خانواده است که باید با کودکان خود به درستی و با انگیزه مثبت برخورد کنیم، زیرا همانطور که می‌دانیم، کودکان آینده یک خانواده و کشور را می‌سازند
استاد شبنم ولی‌زاده، یکی از معلمان در کودکستان‌های شخصی و استاد اصول صنفی در ناحیه ۱۶ کابل، چنین بیان می‌کند: «بنابر تجربیات خود که در طول چند سال به عنوان استاد در مکاتب شخصی بوده‌ام، رفتار درست خانواده با کودک یکی از اصلی‌ترین ارکان تربیت کودک و ایجاد اعتماد به نفس در اوست. کودک از همین‌جا آموزش می‌بیند که والدین باید محیط خانواده را به گونه‌ای آماده کنند که کودک احساس امنیت و آرامش کند. یعنی در خانواده‌ای که پرخاشگری، جنگ، جدل و ناآرامی وجود نداشته باشد، کودکان در چنین محیطی آرام خواهند بود و به طور بهتری پرورش می‌یابند. همچنین، باید به کودک اجازه داد تا صحبت کند و خانواده نباید صحبت‌های او را قطع کنند. باید به او وقت بدهند و هرگز سرزنش، تحقیر یا مقایسه نکنند. مثلاً زمانی که کودک عصبانی است، هرچقدر هم که او را نصیحت کنیم، درک نمی‌کند و به دلیل عصبانیت، صحبت‌های والدین را رد می‌کند
خانم بی‌بی شریفه ابدلهی، مادر هفت فرزند و باشنده کابل در ناحیه ۳، چنین بیان می‌کند: «تربیت کودک و رسیدگی به آن کار دشواری است، اما یک مادر به تنهایی هیچگاه نمی‌تواند فرزند خود را تربیت کند. همانطور که مادر مسئولیت دارد، پدر هم مسئولیتی بزرگ به عهده دارد. همچنین کودک باید در خانه خود ابتدا رفتارهای مناسب را از مادر یا هر فرد بزرگتر در خانواده یاد بگیرد؛ از جمله خوراک، پوشاک، نحوه درست نشستن و درست درس خواندن
بنابراین، برای یافتن راه‌حل و پیشنهادات در مورد چگونگی رفتار با کودکان در خانواده، به چند نکته اساسی اشاره می‌کنیم
محبت و توجه کردن به کودک
یکی از اصول مهم تربیت کودک، محبت کردن و توجه به آنهاست. کودک باید احساس کند که در خانواده خود مورد محبت و پذیرش قرار می‌گیرد. این محبت می‌تواند در قالب بغل کردن، بوسیدن و گفتن جملات محبت‌آمیز باشد
گوش دادن به حرف‌های کودک
با دقت گوش دادن به حرف‌های کودک می‌توان به نیازها و مشکلات او پی برد و احساسات او را درک کرد و به او احساس ارزشمندی داد
الگو بودن برای کودک
کودکان بیشتر از آن که به سخنان والدین خود توجه کنند، به رفتار آنها دقت می‌کنند. والدین باید به عنوان الگو، رفتار سالمی از خود نشان دهند
از او تعریف کنید
هر زمانی که کودک از قوانین پیروی کرد یا کار مثبتی انجام داد، از او تعریف و قدردانی کنید. این قدرشناسی‌ها به او کمک می‌کند تا رفتار درست و سالم را از خانواده خود بیاموزد
چنانچه “دکتر لری کوئنیگ” نویسنده کتاب تربیت هوشمندانه می‌گوید: «وقتی کودک اجازه می‌دهد که خواهر یا برادرش با اسباب‌بازی‌هایش بازی کند، حتماً این رفتار کودک را تمجید کنید»
رعایت قوانین خانواده توسط خود خانواده
یک خانواده باید ابتدا خود قوانین خانواده را رعایت کند. همانطور که می‌دانیم، اکثر خانواده‌ها خود اصول خانواده را رعایت نمی‌کنند، اما از فرزندانشان توقع دارند که آن را رعایت کنند. این چنین کاری ممکن نیست
تشویق به مسئولیت‌پذیری
یکی از نکات مهم تربیتی این است که کودک به مرور زمان مسئولیت‌های خود را در خانه بپذیرد. به عنوان مثال، دادن وظایف کوچک مانند جمع‌آوری اسباب‌بازی‌ها یا کمک به والدین در انجام کارهای خانه بدون تبعیض جنسیتی
انتظار و صبر
زمانی که کودک چیزی می‌خواهد، بلافاصله به او ندهید. ممکن است به دلیل سن پایین، کودک نتواند همیشه رفتار درست انجام دهد، اما والدین باید از آرامش خود استفاده کرده و مشکلات کودک را با صبر حل کنند و از شکنجه‌های غیرمنصفانه پرهیز کنند
تشکر و احترام کردن
همیشه باید بابت تمام کارهای خوبی که افراد در مقابل شما انجام می‌دهند، چه شخص کوچک باشد یا بزرگ، از آنها تشکر کنید و به آنها احترام بگذارید
نتیجه‌گیری
رفتار درست با کودکان در یک خانواده به معنای ایجاد محیطی پر از محبت، امنیت، نظم و احترام است. والدین باید به نیازهای عاطفی، فکری و اجتماعی کودکان خود توجه داشته باشند و رفتارهای مثبت آنها را ارزیابی و قدر دانی کنند. بنابراین، تربیت درست و سالم کودک ابتدا در دست خانواده است. خانواده اساس رشد شخصیت و موفقیت کودک را می‌سازد
(بدانید که اموال و فرزندان‌تان آزمایشی برای شما هستند و البته نزد خداوند، برای کسانی که از عهده آزمایش برآیند، پاداش بزرگی است.)
سوره انفال، آیه ۲۸
